Trực quan hoá dữ liệu là một yếu tố quan trọng trong việc hiểu và trình bày thông tin. Khi làm việc với dữ liệu, việc chọn biểu đồ phù hợp là một trong những quyết định quan trọng để truyền tải thông điệp một cách hiệu quả. Trong bài viết này, KPIM sẽ khám phá các nguyên tắc cơ bản để chọn biểu đồ và trực quan hoá dữ liệu một cách chính xác và hấp dẫn.
Xác định mục tiêu khi xây dựng biểu đồ
Khi chọn biểu đồ và trực quan hoá dữ liệu, việc xác định mục tiêu là bước quan trọng đầu tiên. Mục tiêu của bạn sẽ giúp xác định cách bạn muốn truyền tải thông tin và tạo ấn tượng cho khán giả. Dưới đây là một số yếu tố cần xem xét khi xác định mục tiêu:
- So sánh và đối chiếu: Nếu mục tiêu của bạn là so sánh các giá trị hoặc đối chiếu dữ liệu, bạn có thể sử dụng biểu đồ cột, biểu đồ đường hoặc biểu đồ so sánh để thể hiện sự khác biệt giữa các nhóm hoặc các thời điểm.
- Hiển thị xu hướng và biến đổi: Nếu bạn muốn trình bày xu hướng hoặc biến đổi của dữ liệu theo thời gian hoặc các yếu tố khác, biểu đồ đường hoặc biểu đồ area có thể là lựa chọn phù hợp. Đối với xu hướng tăng giảm, biểu đồ cột dọc cũng có thể được sử dụng.
- Phân loại dữ liệu: Nếu bạn muốn phân loại dữ liệu thành các nhóm và hiển thị tỷ lệ phần trăm hoặc phần trăm trên tổng, biểu đồ bánh, biểu đồ vòng, hoặc biểu đồ cột xếp chồng có thể được sử dụng để truyền tải thông tin một cách rõ ràng.
- Đánh giá mức độ: Nếu bạn muốn đánh giá mức độ hay phân loại dữ liệu vào các khoảng giá trị, biểu đồ hình cột thác nước (waterfall chart) hoặc biểu đồ cột chồng có thể được sử dụng để thể hiện sự thay đổi và sự đóng góp của từng phần tử.
- Hiển thị địa lý: Nếu dữ liệu của bạn liên quan đến địa lý, bạn có thể sử dụng biểu đồ bản đồ, biểu đồ địa lý hoặc biểu đồ vùng để hiển thị sự phân bố địa lý hoặc các giá trị dữ liệu tương quan với vị trí địa lý.
Suy nghĩ về Loại dữ liệu muốn trực quan hóa
Khi chọn biểu đồ và trực quan hoá dữ liệu, loại dữ liệu bạn đang làm việc với cũng là yếu tố quan trọng cần xem xét. Mỗi loại dữ liệu có các đặc điểm và thuộc tính riêng, và việc chọn biểu đồ phù hợp sẽ giúp bạn hiển thị thông tin một cách tường minh và dễ hiểu.
- Dữ liệu số học: Đối với dữ liệu số học như doanh thu, số lượng sản phẩm, hay chỉ số tài chính, bạn có thể sử dụng các biểu đồ cột, biểu đồ đường, biểu đồ tròn hoặc biểu đồ vùng để thể hiện giá trị và sự so sánh giữa các mục.
- Dữ liệu thời gian: Nếu dữ liệu của bạn liên quan đến thời gian, ví dụ như doanh thu theo từng tháng, biểu đồ đường hoặc biểu đồ cột dọc có thể được sử dụng để theo dõi xu hướng và biến động theo thời gian.
- Dữ liệu phân loại: Khi bạn có dữ liệu được phân loại vào các nhóm khác nhau, như loại sản phẩm, khu vực địa lý hoặc nhóm khách hàng, biểu đồ cột xếp chồng, biểu đồ cột nhóm hoặc biểu đồ bánh có thể giúp trực quan hoá tỷ lệ phần trăm hoặc phân phối của các nhóm.
- Dữ liệu địa lý: Nếu dữ liệu của bạn liên quan đến vị trí địa lý, như thông tin địa điểm hoặc dữ liệu GIS, sử dụng biểu đồ bản đồ, biểu đồ địa lý hoặc biểu đồ vùng sẽ giúp hiển thị thông tin theo mặt địa lý.
- Dữ liệu sự kiện: Khi bạn muốn theo dõi các sự kiện đơn lẻ và thời gian xảy ra của chúng, bạn có thể sử dụng biểu đồ dòng thời gian hoặc biểu đồ sự kiện để thể hiện mối quan hệ thời gian và sự diễn biến của các sự kiện.
Xem xét Số lượng dữ liệu được sử dụng
Khi trực quan hoá dữ liệu, số lượng dữ liệu cũng là một yếu tố quan trọng cần xem xét. Số lượng dữ liệu có thể ảnh hưởng đến việc chọn biểu đồ phù hợp và cách trình bày thông tin. Dưới đây là một số xem xét khi làm việc với số lượng dữ liệu khác nhau:
- Số lượng dữ liệu nhỏ: Nếu bạn chỉ có một số lượng dữ liệu nhỏ, ví dụ như dưới 20 điểm dữ liệu, bạn có thể sử dụng biểu đồ cột, biểu đồ đường hoặc biểu đồ tròn để trực quan hoá thông tin một cách rõ ràng và dễ hiểu.
- Số lượng dữ liệu lớn: Khi bạn có một số lượng dữ liệu lớn, ví dụ như hàng ngàn hoặc hàng triệu dòng, bạn cần xem xét sử dụng các biểu đồ phù hợp để truyền tải thông tin một cách hiệu quả. Các biểu đồ như biểu đồ cột nhóm, biểu đồ vùng, biểu đồ đường có thể giúp tổ chức và tổng hợp dữ liệu theo nhóm hoặc khoảng thời gian.
- Số lượng dữ liệu không đồng đều: Nếu số lượng dữ liệu không đồng đều qua các nhóm hoặc thời gian, bạn có thể sử dụng biểu đồ cột thác nước (waterfall chart) hoặc biểu đồ đường để hiển thị sự thay đổi và sự đóng góp của từng phần tử.
- Số lượng dữ liệu phân tán: Nếu dữ liệu của bạn phân tán trong không gian hoặc có liên quan đến địa lý, bạn có thể sử dụng biểu đồ bản đồ hoặc biểu đồ địa lý để hiển thị phân bố và tương quan của dữ liệu trên bản đồ.
Đánh giá Mức độ phức tạp của dữ liệu
Mức độ phức tạp của dữ liệu cũng là một yếu tố quan trọng trong việc chọn biểu đồ và trực quan hoá dữ liệu. Mức độ phức tạp có thể liên quan đến độ chi tiết, cấu trúc và mối quan hệ giữa các yếu tố dữ liệu.
- Dữ liệu đơn giản: Nếu dữ liệu của bạn đơn giản và không có mối quan hệ phức tạp giữa các yếu tố, bạn có thể sử dụng các biểu đồ cơ bản như biểu đồ cột, biểu đồ đường, biểu đồ tròn để trực quan hoá dữ liệu một cách dễ dàng.
- Dữ liệu có mối quan hệ: Khi dữ liệu của bạn có mối quan hệ phức tạp giữa các yếu tố, bạn có thể sử dụng các biểu đồ có khả năng hiển thị mối quan hệ, như biểu đồ mạng, biểu đồ sankey hoặc biểu đồ tương quan. Điều này giúp người đọc hiểu được sự tương quan và ảnh hưởng giữa các yếu tố dữ liệu.
- Dữ liệu có cấu trúc phức tạp: Nếu dữ liệu của bạn có cấu trúc phức tạp, ví dụ như dữ liệu đa chiều, bạn có thể sử dụng các biểu đồ như biểu đồ cây, biểu đồ treemap hoặc biểu đồ phân cấp để trực quan hoá các mức độ và mối quan hệ trong dữ liệu.
- Dữ liệu không rõ ràng: Khi dữ liệu của bạn không rõ ràng hoặc có sự không chắc chắn, bạn có thể sử dụng các biểu đồ như biểu đồ lỗi, biểu đồ lượt điểm hoặc biểu đồ hộp để trực quan hoá sự biến động và phân bố của dữ liệu.
Cân nhắc Môi trường trình bày và Đối tượng xem
Khi chọn biểu đồ và trực quan hoá dữ liệu, cần xem xét môi trường và đối tượng mà bạn muốn truyền tải thông tin. Dưới đây là một số xem xét quan trọng:
Môi trường trình bày
Xem xét nền tảng hoặc công cụ bạn sử dụng để trình bày dữ liệu, chẳng hạn như bài viết trên website, slide trình chiếu, hoặc dashboard trên Power BI hay Tableau. Môi trường trình bày sẽ ảnh hưởng đến loại biểu đồ và độ phức tạp mà bạn có thể sử dụng.
Ví dụ, trên một slide trình chiếu, bạn có thể muốn sử dụng biểu đồ đơn giản và dễ nhìn, trong khi trên một dashboard, bạn có thể sử dụng nhiều loại biểu đồ để hiển thị thông tin chi tiết.
Đối tượng khán giả
Xác định đối tượng mà bạn muốn truyền tải thông tin. Đối tượng có thể là cấp quản lý cao, đội nhóm kỹ thuật, hay khách hàng tiềm năng. Từ đó, bạn có thể điều chỉnh kiểu biểu đồ và cách trình bày để phù hợp với sự hiểu biết và quan tâm của đối tượng. Ví dụ, nếu đối tượng là người không chuyên về dữ liệu, bạn cần sử dụng các biểu đồ đơn giản và giải thích rõ ràng để dễ hiểu.
Mục tiêu truyền tải thông tin
Xác định mục tiêu mà bạn muốn đạt được qua việc trực quan hoá dữ liệu. Bạn có thể muốn so sánh, phân tích xu hướng, tạo sự chú ý hoặc truyền đạt một thông điệp cụ thể. Mục tiêu này sẽ giúp bạn chọn biểu đồ phù hợp và quyết định về các yếu tố thiết kế như màu sắc, kích thước và vị trí các yếu tố trực quan.
Kết luận
Việc chọn biểu đồ và trực quan hoá dữ liệu là một quá trình quan trọng để truyền tải thông điệp một cách hiệu quả. Bằng cách xác định mục tiêu, loại dữ liệu, số lượng dữ liệu, mức độ phức tạp và môi trường và đối tượng, bạn có thể chọn biểu đồ phù hợp để làm nổi bật thông tin và tạo ấn tượng cho khán giả của mình. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết chia sẻ về trực quan hóa dữ liệu của KPIM.
